เชื่อว่าไม่ว่าใครก็คงจะมีช่วงเวลาที่จู่ๆ ก็นึกถึงความทรงจำอันเลวร้ายขึ้นมากันบ้าง
แต่สงสัยกันว่าทำไมมนุษย์เราถึงดูจะจดจำเรื่องราวที่เลวร้ายได้ดีกว่าเรื่องดีๆ อยู่เสมอ เพราะนี่ถือเป็นเรื่องที่นักวิทยาศาสตร์ให้ความสนใจกันเป็นอย่างมากเลย
การที่คนเราจะจำเรื่องราวที่เลวร้ายได้ดีกว่าเรื่องดีๆ นั้น มีเหตุผลมาจากปัจจัยหลายด้าน อย่างไรก็ตามหากจะให้สรุปง่ายๆ การที่เราจำเรื่องเลวร้ายได้ดีก็มีเหตุผลหลักๆ ดังนี้
1. ผู้คนจำเหตุการณ์ที่เร้าอารมณ์ได้ดีกว่าเหตุการณ์ทั่วไป: ในปี 2007 นักวิทยาศาสตร์ได้พบว่ามนุษย์เรานั้น ต่อให้ประสบเหตุการณ์เดียวกัน คนที่มีอารมณ์ร่วมกับเหตุการณ์ จะมีแนวโน้มที่จะจำเหตุการณ์นั้นๆ แม่นยำขึ้น
เมื่อเทียบกับคนที่รู้สึกเฉยๆ กับเหตุการณ์นั้นๆ และด้วยความที่เหตุการณ์ที่คนมีอารมณ์ร่วมได้ง่ายส่วนมากจะเป็นเรื่องเศร้า ความทรงจำเลวร้ายจึงถูกจดจำได้ง่ายขึ้นไปด้วย
2. สมองของเราถูกออกแบบมาให้ “เรียกใช้” ความทรงจำแย่ๆ ได้ดีว่า: ตามปกติแล้วจะโครงสร้างหลักในสมองที่มีหน้าที่ในการเก็บความทรงจำในระยะยาวนั้น จะเป็นสมองส่วนที่ชื่อว่า “ฮิปโปแคมปัส”
แต่เมื่อผู้คนนึกถึงเหตุการณ์ที่ตนมีอารมณ์ร่วม นักวิทยาศาสตร์กลับพบว่าสมองส่วนที่ชื่อ “อะมิกดะลา” ซึ่งปกติจะทำหน้าที่ ควบคุมอารมณ์ โดยเฉพาะความกลัวและความก้าวร้าว ของพวกเขาก็จะมีการทำงานขึ้นมาด้วย
ดังนั้น นักวิทยาศาสตร์จึงคาดว่าการทำงานของสมองส่วนนี้อาจมีส่วนทำให้เราสามารถนึกถึงความจำแย่ๆ ได้ดีกว่าความจำปกตินั่นเอง
3. เราอาจจะวิวัฒนาการมาเช่นนี้: หากมองว่ามนุษย์เป็นสิ่งมีชีวิตที่วิวัฒนาการมาในโลกที่ผู้แข็งแกร่งเท่านั้นที่จะอยู่รอด การทำอะไรผิดพลาดจนตกอยู่ในสถานการณ์แย่ๆ จึงเป็นสิ่งที่สิ่งมีชีวิตควรหลีกเลี่ยง
ดังนั้นไม่เพียงแต่มนุษย์เท่านั้นแต่สัตว์ส่วนมากยังมีแนวโน้มที่จะหลีกเลี่ยงพื้นที่ที่มันเคยถูกโจมตีอยู่เสมอ
ดังนั้นมนุษย์เอง ก็อาจจะวิวัฒนาการตัวเองให้จดจำความทรงจำในแง่ลบได้ดีเป็นพิเศษ เพื่อที่จะไม่ให้ตัวเองทำผิดซ้ำซากก็เป็นได้
ในท้ายที่สุดแล้ว การที่เราจำความทรงจำเลวร้ายได้ดีกว่าความทรงจำอื่นๆ จึงถือเป็นเรื่องที่เกิดขึ้นกับทุกคนบนโลกและไม่ใช่สิ่งที่แปลกแต่อย่างไร
ถึงอย่างนั้นก็ตามหากความทรงจำที่ว่าส่งผลกระทบรุนแรงถึงการดำเนินชีวิต การปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญก็ถือเป็นทางเลือกที่ดีเช่นกัน
ที่มา
www.researchgate.net/publication/6148785_Pleasantness_bias_in_flashbulb_memories_Positive_and_negative_flashbulb_memories_of_the_fall_of_the_Berlin_Wall_among_East_and_West_Germans
www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC24565/
www.livescience.com/1827-bad-memories-stick-good.html
www.scienceabc.com/humans/why-do-bad-memories-last-longer.html#the-evolutionary-standpoint
