ไขปริศนาคาใจ ทำไมบางเวลา จู่ๆ เราก็นึกถึง เรื่องน่าอายในอดีต จนต้อง “ดิ้น” อยู่คนเดียวในใจ

เชื่อว่าไม่ว่าใครก็คงจะเคยมีโมเมนต์ภาพความทรงจำที่น่าอายในอดีตแล่นเข้ามาในหัว จนต้องลงไปนอนกลิ้งไปกลิ้งมาว่า “นี่ฉันทำอะไรลงไป” กันมาบ้าง

แต่เคยสงสัยกันไหมว่าทำไมจู่ๆ เรื่องน่าอายแบบนี้ ถึงโผล่มาในหัวของเราได้ เพราะในวันนี้เรามีคำตอบจากผู้เชี่ยวชาญมาฝากครับ

คุณ David John Hallford อาจารย์อาวุโสและนักจิตวิทยาจากมหาวิทยาลัยดีกิ้น ของออสเตรเลีย อธิบายว่าการนึกถึงเรื่องในอดีตนั้นเกิดขึ้นได้สองแบบคือแบบที่เราจงใจและไม่จงใจ

ปัญหาคือด้วยลักษณะการทำงานของสมองซึ่งเก็บข้อมูลในเครือข่ายของเซลล์ที่เชื่อมต่อกัน บางครั้งเวลาเรานึกเรื่องอะไรบางอย่างอยู่ เราจะนึกถึงเรื่องราวคล้ายๆ กันหรือเรื่องที่เกี่ยวข้องกันโดยไม่ตั้งใจตามไปด้วย

ยกตัวอย่างง่ายๆ ว่าเวลาเรานึกถึงเรื่องความทรงจำการจีบแฟนที่กำลังคบกัน สมองของเราก็อาจจะขุดเอาความทรงจำการทำอะไรเปิ่นๆ จนโดนสาวปฏิเสธในวัยเด็กตามมาด้วย

หรือเวลาเราได้กลิ่นที่คุ้นเคย หรือเสียงที่เคยฟัง เราก็อาจจะนึกเรื่องราวที่มีความเกี่ยวข้องกับเสียงนั้นๆ ในอดีตขึ้นมา และด้วยความที่คนเราจำเรื่องแย่ๆ ได้ดีกว่าเรื่องดีๆ ความจำที่ออกมาบ่อยครั้งจึงเป็นอะไรที่น่าอาย

นับว่าเป็นโชคดีที่ความทรงจำของคนเป็นอะไรที่สามารถปรับเปลี่ยนได้ง่ายกว่าที่คิด ดังนั้นเราขึงสามารถ “หยุด” ความทรงจำที่น่าอาย หากตั้งใจทำจริงๆ

โดยวิธีการเช่นนี้มีชื่อเรียกว่า “Reconsolidation” ซึ่งทำได้โดยการเปลี่ยนมุมมองต่อความทรงจำในอดีต เช่นแทนที่จะคิดว่าการจีบใครสักคนในอดีตพลาดแบบน่าอาย

เราอาจจะหันไปมองว่าเรารวบรวมความกล้าในเวลานั้นอย่างไร หรือเหตุการณ์ในวันนั้นช่วยให้เราพัฒนาตัวเองไปแบบไหนนั่นเอง

ที่มา

theconversation.com/why-do-i-remember-embarrassing-things-ive-said-or-done-in-the-past-and-feel-ashamed-all-over-again-190535

journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/0963721410370301

www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1364661318300652