ย้อนรอย “บาบา ยากา” หญิงชราขี่ครกบิน ที่เป็นฝันร้ายของเด็กๆ ของชาวสลาวิก

เมื่อพูดถึงเรื่องราวของ “บาบา ยากา” เชื่อว่าเพื่อนๆ ที่เป็นคอหนังโรงคงจะนึกถึงฉายาของ “จอห์น วิค” ที่มีการพูดถึงโดยตัวร้ายในหนังภาคแรกขึ้นมาก่อนเป็นอย่างแรกๆ ว่าแต่เคยสงสัยกันไหมว่า เรื่องราวของบาบา ยากานั้นแท้จริงแล้วเป็นอย่างไร

บาบา ยากา เป็นเรื่องเล่าของแม่มดในกลุ่มประเทศแถบสลาวิก อย่างรัสเซีย หรือบัลแกเรีย มีลักษณะเด่นที่รู้จักกันในฐานะหญิงชรารูปร่างผอม มีฟันเหล็ก จมูกยาวมาก และเดินทางด้วยการขี่ครกบินได้

เชื่อกันว่าชื่อของบาบา ยากานั้นมาจากคำว่า “บาบา” ที่แปลว่าหญิงชรา หรือคุณย่าคุณยาย ผสมกับคำว่า “ยากา” ที่แปลได้ทั้งชั่วร้าย และงู ดังนั้นหากจะแปลตรงๆ บาบา ยากาก็จะหมายถึงคุณยายงู หรือคุณยายผู้ชั่วร้ายนั่นเอง

โดยมากแล้วเรื่องเล่าของบาบา ยากาจะบอกว่า เธอคือหญิงชราที่ใช้ชีวิตอยู่ในบ้านหรือกระท่อมกลางป่ากับพี่น้อง 2-3 คน (ทุกคนคือบาบา ยากา) บ้างก็ว่าเพื่อปกป้องน้ำพุแห่งชีวิต บ้างก็ว่าเพื่อหลีกเลี่ยงผู้คน

พวกเธอมีทั้งมีเรื่องเล่าที่บอกว่าพวกเธอเป็นคนดี และเรื่องเล่าที่บอกว่าเธอเป็นตัวละครที่ชั่วร้าย แต่ถึงอย่างนั้นก็พวกเธอไม่ค่อยทำร้ายใครก่อนโดยที่ไม่มีเหตุผล เว้นก็เพียงแต่คนที่เป็นเหยื่อของเธอก็เท่านั้น

ในเรื่องราวที่เธอเป็นคนดีบาบา ยากามักรับหน้าที่เป็นตัวละครที่มอบภารกิจให้ตัวเอกทำอะไรบางอย่าง และจะให้รางวัลพวกเขาหากภารกิจเหล่านั้นจบลงด้วยดี (ในนิทานบางเรื่องบอกว่าถ้าทำพลาดจะถูกจับกิน)

ในเรื่องเล่าที่เธอเป็นผู้ชั่วร้าย บาบา ยากา มักจะถูกบรรยายว่ามักลักพาตัวเด็ก หรือรับลูกๆ มาจากพอแม่ที่ไม่ต้องการ เพื่อนำไปกินเนื้อ และใช้เป็นยาอายุวัฒนะ

คงจะไม่ใช่เรื่องที่ผิดนักที่จะบอกว่าบาบา ยากานั้นทำหน้าที่คล้ายกับ แม่มด ในวัฒนธรรมอื่นๆ ของโลก และการที่เธอจะเป็นคนดีหรือไม่นั้นก็ขึ้นอยู่กับการเล่าเรื่องและความเชื่อในแต่ละพื้นที่

น่าเสียดายที่เช่นเดียวกับเรื่องเล่าส่วนมากในสมัยนั้น เรื่องราวด้านที่ไม่ดีของบาบา ยากามักจะเป็นที่จดจำของผู้คนมากกว่าเรื่องราวด้านที่ดี

ดังนั้นเรื่องราวของบาบา ยากาเอง จึงมักถูกใช้เป็นเรื่องเล่าที่จะขู่ไม่ให้เด็กเข้าไปในป่าหรือทำตัวไม่ดีในอดีต

ที่มา ancient-origins, vice และ britannica