ไขมูลเหตุ ‘พระเพทราชา’ ชิงอำนาจจากพระนารายณ์ เพื่อ ‘กู้ชาติ’ หรือ ‘ล้มบัลลังก์’ กันแน่!?

ต้องขอบอกเลยว่าเหตุการณ์แย่งชิงอำนาจของพระเพทราชาในละครเรื่อง ‘บุพเพสันนิวาส’ เมื่อคืนที่ผ่านมานั้นถือว่าเข้มข้นและสนุกเอามากๆ เลยล่ะ ต้องขอปรบมือให้ทีมงานเบื้องหลังและนักแสดงที่ทำออกมาได้สุดยอดจริงๆ

ก็อย่างที่เพื่อนๆ รู้กันดีอยู่แล้วว่าละครนี้ถูกสร้างโดยอิงมาจาก ‘ประวัติศาตร์’ แล้วเรื่องราวของเหตุการณ์แย่งชิงอำนาจของพระเพทราชาได้กล่าวไว้ว่าอย่างไรบ้าง เราลองไปชมพร้อมๆ กันเลยดีกว่า…

 

 

ในช่วงปี พ.ศ. 2231 สมเด็จพระนารายณ์มหาราชประทับ ณ ที่นั่งสุทธาสวรรค์ ขณะนั้นพระองค์ทรงประชวรด้วยโรคไอหืด (asthmatic cough) และใกล้สวรรคตเต็มที

ด้วยทรงเห็นว่าพระเพทราชานั้นเป็นผู้ใหญ่ จึงได้หมอบหมายให้ว่าราชการแทน ต่อมาในวันที่ 18 พฤษภาคม ปี พ.ศ. 2231 คณะขุนนาง และทหารนำโดยพระเพทราชาและหลวงสรศักดิ์ ยกขบวนมาที่ตึกพระเจ้าเหา จากนั้นก็ทำการประกาศยึดอำนาจ

ระหว่างนั้นพระเพทราชาก็ลวงพระอนุชาทั้งสองพระองค์ของสมเด็จพระนารายณ์ คือเจ้าฟ้าน้อย และเจ้าฟ้าอภัยทศ ว่ามีรับสั่งให้เข้าเฝ้า

และเมื่อพระอนุชาทั้งสองพระองค์ออกเดินทางมายังละโว้ (ลพบุรี) เพื่อเข้าเฝ้าสมเด็จพระนารายณ์ ก็ถูกหลวงสรศักดิ์ดักจับตัวระหว่างทางก่อนที่จะได้เข้าเฝ้า แล้วพาไปสำเร็จโทษที่วัดทราก ที่ตั้งอยู่ทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือของลพบุรี

ส่วนทางด้านพระปีย์ พระราชโอรสบุญธรรมก็ถูกพลักตกจากชาลาพระที่นั่งสุทธาสวรรค์ ก่อนที่จะถูกกุมตัวไปสำเร็จโทษ

 

 

นอกจากนี้ได้รับสั่งให้เจ้าพระยาวิชเยนทร์ (คอนสแตนตอน ฟอลคอน) เข้ามาพบ และเมื่อมาถึงยังศาลาลูกขุน ก็ถูกพาตัวไปประหารชีวิตเมื่อวันที่ 5 มิถุนายน พ.ศ. 2231

 

 

ต่อมาในวันที่ 11 กรกฎาคม พ.ศ. 2231 สมเด็จพระนารายณ์ทรงเสด็จสวรรคต เป็นอันสิ้นสุดของราชวงศ์ปราสาททอง

และเมื่อเหตุการณ์บ้านเมืองสงบลงแล้วพระเพทราชาก็ทำพระราชพิธีปราบดาภิเษก ณ พระที่นั่งสรรเพชญปราสาท เพื่อขึ้นครองราชย์ ทรงพระนามว่า  “สมเด็จพระมหาบุรุษ วิสุทธิเดชอุดม บรมจักรพรรดิศร บรมนาถบพิตร สมเด็จพระพุทธเจ้าอยู่หัว”

 

 

แต่ทั้งนี้ก็เกิดคำถามขึ้นมากมายในแวดวงของผู้ศึกษาประวัติศาสตร์ ว่าแท้จริงแล้วสาเหตุของการเข้ายึดอำนาจของพระเพทราชานั้นคืออะไรกันแน่?? เพื่อปกป้องสยามไม่ให้ตกอยู่ใต้อำนาจของฝรั่งเศส หรือเพื่อแย่งชิงราชบัลลังก์ของสมเด็จพระนารายณ์

จากข้อมูลในงานเสวนาของสโมสรศิลปวัฒนธรรมในเครือมติชน ในหัวข้อ “พระเพทราชายึดอำนาจ : เพื่อชาติ หรือแค่ชิงราชบัลลังก์พระนารายณ์” เมื่อวันที่ 18 กันยายน พ.ศ. 2557

โดยมีผู้ศึกษาประวัติศาสตร์เข้าร่วมถกกันสองท่านคือ อาจารย์กิติกร มีทรัพย์ และ รศ. ดร. ปรีดี พิศภูมิวิถี 

ทางฝั่งของอาจารย์กิติกร ได้เสนอว่าสาเหตุที่ทำให้พระเพทราชาปฏิวัติยึดราชบังลังก์สมเด็จพระนารายณ์นั้นมาจากแรงกดดัน 3 ทาง คือ

 

1. ขณะที่พระนารายณ์ทรงประชวรหนัก พระองค์ไม่ทรงระบุให้ชัดเจนว่าจะให้ใครเป็นผู้สืบราชบัลลังก์ ก่อให้เกิดบรรยากาศตึงเครียดขึ้นในราชสำนักเป็นอย่างมาก

 

2. เจ้าพระยาวิชเยนทร์ ที่เป็นเพียงพ่อค้าธรรมดาแต่ได้รับความไว้ใจจากสมเด็จพระนารายณ์และได้รับแต่งตั้งให้เป็นถึงสมุหเสนา

สร้างความไม่พอใจให้กับเหล่าขุนนางเป็นอย่างมาก มีข่าวลือว่าเจ้าพระยาวิชเยนทร์หนุนหลังพระปีย์ให้ขึ้นครองราชย์ เพื่อที่จะชักใยอยู่เบื้องหลัง

 

3. หลวงสรศักดิ์ ที่เป็นคนต้นคิดในการยึดอำนาจ ทำให้พระเพทราชาในฐานะอาจารย์และพ่อบุญธรรม จำเป็นต้องทำการปฏิวัติและรับราชสมบัติเป็นพระเจ้าแผ่นดินแบบจำใจ

 

แย้งกันกับความเห็นของ รศ.ดร. ปรีดี ที่เห็นว่าพระเพทราชานั้นวางหมากทางการเมืองนี้มาอย่างดี แต่เพิ่งมาปรากฏให้เห็นชัดเจนในภายหลัง

หากเจาะจากหลักฐานหรือบันทึกของฝั่งฝรั่งเศส จะพบว่าในปลาย พ.ศ. 2230 กองกำลังทหารฝรั่งเศสที่เข้ามาในอยุธยานั้นถูกสั่งกระจายตัวออกไปเป็นส่วนๆ ไปประจำที่เมืองมะริด

ซึ่งโองการดังกล่าวถูกอ้างว่าเป็นของพระนารายณ์ แต่อาจารย์ปรีดี ก็ตั้งข้อสันนิษฐานว่าอาจจะเป็นโองการของจริง หรืออาจจะเป็นโองการลวงที่พระเพทราชาอาศัยช่วงที่พระนารายณ์ประชวรอยู่ วางแผนให้ทหารฝรั่งเศสกระจายกำลังกันออกไป

 

 

ซึ่งหากเป็นดังนั้นแล้วก็เท่ากับว่าพระเพทราชารู้ทันแผนของพระยาวิชเยนทร์ ที่ต้องการสนับสนุนให้พระปีย์ขึ้นครองราชย์เพื่อที่จะง่ายต่อการครอบงำของฝรั่งเศส จึงเห็นควรว่าต้องปฏิวัติเพื่อไม่ให้อำนาจตกไปอยู่กับชาวต่างชาติ

แต่ทั้งนี้ทั้งนั้นอาจารย์ปรีดี ก็ได้สรุปเอาไว้ว่า เหตุผลที่ว่าพระเพทราชายึดอำนาจไปทำไมนั้น ไม่ใช่หน้าที่ของเราที่จะไปตอบ เพราะความสนุกของการศึกษาประวัติศาสตร์ อยู่ที่การตั้งคำถามอย่างมีเหตุผลนี่แหละ

 

ที่มา : khaosod, wikipedia, boraannaanma