เป็นกันบางไหม? เมื่อเห็นภาพของบทความนี้ แล้วรู้สึกว่ามันเหมือนกับใบหน้าของคนไม่มีผิด
นี่คือปรากฏการณ์ทางจิตที่มีชื่อว่า “Pareidolia” ปรากฏการณ์ที่เราจะสร้างความหมายให้แก่สิ่งที่รูปร่างไม่ชัดเจน ซึ่งอยู่เบื้องหลังการที่บางครั้งคนเราก็มองก้อนเมฆแล้วคิดว่ามันเป็นรูปร่างต่างๆ
อาการเช่นนี้ แม้ในปัจจุบันนักวิทยาศาสตร์ก็ยังไม่สามารถอธิบายได้อย่างชัดเจนนักว่ามันเกิดขึ้นจากอะไร
อย่างไรก็ตามในปี 2021 พวกเขาก็เคยพบหลักฐานว่ามันน่าจะมีความเชื่อมโยงกับ “กระบวนการทางปัญญา” แบบเดียวกับที่สมองใช้ในการ “ระบุ” และ “วิเคราะห์” ใบหน้าของมนุษย์
นี่อาจเป็นสาเหตุที่ว่าทำไม หนึ่งใน Pareidolia ที่ถูกพบเป็นได้มากที่สุด จะเป็น “Face Pareidolia” หรือการเห็นสิ่งของต่างๆ เป็น “ใบหน้าของคน” ก็ได้
แต่ความแปลกของ Pareidolia ก็ไม่ได้จบลงเท่านี้ เพราะจากงานวิจัยใหม่ของสถาบันสุขภาพแห่งชาติในเบเทสดา ดูเหมือนว่าใบหน้าที่ผู้คนเห็นจาก Face Pareidolia นั้น ดูจะเต็มไปด้วย “อคติ” หรือ “ความลำเอียง” (Bias) อย่างไม่น่าเชื่อ
นั่นเพราะจากการวิจัยเก็บข้อมูลจากคน 3,800 ชีวิต ดูเหมือนว่าคนส่วนมากแล้วมักจะเป็นใบหน้าจาก Pareidolia เป็นของ “ผู้ชาย” มากกว่าผู้หญิง แถมคนแทบจะทั้งหมดยังมัก “คิดไปเอง” ว่าใบหน้าที่เห็นมีความรู้สึกอย่างไรด้วย
ซึ่งในส่วนของ “ความต่างของเพศ” นักวิทยาศาสตร์ คาดกันว่ามันน่าจะเกิดจากอคติพื้นฐานของมนุษย์เอง ที่มักประมวลผลภาพใบหน้าที่คลุมเครือ หรือไม่มีลักษณะทางเพศใดๆ เลยเป็นของ “ผู้ชาย” ไว้ก่อน (ถ้านึกไม่ออกให้ลองถึงสัญลักษณ์ห้องน้ำ)
ส่วนในด้านอารมณ์นั้น แม้จะยังไม่มีคำตอบที่แน่ชัดนัก แต่ก็เป็นไปได้ว่าจะมาจากการที่ในสังคม มนุษย์เรามัก “คาดเดา” อารมณ์ของผู้คนโดยการสังเกตสีหน้าของพวกเขาอยู่บ่อยๆ
ดังนั้นความเคยชินนี้จึงอาจจะทำให้เรานำความรู้ดังกล่าว มาใช้งานแม้แต่กับสิ่งไม่มีชีวิตโดยไม่รู้ตัวก็ได้
ที่มา
www.pnas.org/content/119/5/e2117413119
news.sky.com/story/is-this-backpack-smiling-at-you-scientists-discover-why-we-see-faces-in-everyday-objects-12350549
www.iflscience.com/brain/most-people-see-inanimate-faces-as-male-rather-than-female/
www.sciencenews.org/article/faces-objects-imaginary-male-female-perception
