การลุกฮือขึ้นก่อเหตุจลาจล การทำลายทรัพย์สินสาธารณะ หรือพฤติกรรมต่อต้านสังคมอื่นๆ ตั้งแต่ในอดีตมาถือว่าว่าเป็นหนึ่งในพฤติกรรมของมนุษย์ที่นักวิทยาศาสตร์หลายคนพยายามทำความเข้าใจกันมาอย่างยาวนาน
เพราะพฤติกรรมนี้บ่อยครั้งก็มักถูกมองว่าเป็นการเอาตนเองเข้าเสี่ยงอันตราย (จากการถูกจับหรือบาดเจ็บ) ทั้งๆ ที่แทบจะไม่ได้รับผลประโยชน์ตอบแทน แต่ถึงอย่างนั้นผู้คนก็ยังคงทำมันเสมอมา
และล่าสุดนี้เอง ภายในงานวิจัยของมหาวิทยาลัยคอลเลจลอนดอน เราก็ดูเหมือนจะพบสาเหตุสำคัญที่ทำให้คนเริ่มมีพฤติกรรมต่อต้านสังคม หรือรวมกลุ่มกันใช้ความรุนแรงที่ว่านั้นแล้ว
และปัจจัยที่ว่านั้น ก็ดุเหมือนว่าจะเป็น ความรู้สึกว่าตัวเองไม่ได้รับความเป็นธรรมจากความเหลื่อมล้ำไม่เท่าเทียมทางสังคมนั่นเอง
การค้นพบในครั้งนี้เกิดขึ้นในการทดลอง ซึ่งนักวิทยาศาสตร์ได้นำอาสาสมัคร 171 คน ไปทำการทดลอง 19 ครั้ง
โดยพวกเขาจะถูกแบ่งเป็น 2 ทีมแบบสุ่มและให้แข่งขันกันเล่นเกมมือถือชื่อ Parklife ซึ่งเกี่ยวข้องกับการสร้างสวนสาธารณะ อย่างไรก็ตามในระหว่างการเล่นเกมทีมวิจัยจะมีการแทรกแซงทีมหนึ่งเป็นฝ่ายได้เปรียบอยู่เสมอ
พวกเขาพบว่าเมื่อสมาชิกของทีมที่ถูกโกงสังเกตเห็นความไม่เท่าเทียม พวกเขาจะเริ่มเข้าไปทำลายสวนของฝ่ายตรงข้าม ทั้งที่การกระทำดังกล่าวจะทำให้พวกเขาไม่มีเวลาสร้างสวนของตัวเอง จนยิ่งเสียเปรียบยิ่งกว่าเดิม
แถมเหตุการณ์เช่นนี้ยังมักจะเกิดขึ้นอยู่เสมอๆ ไม่ว่าสมาชิกของทีมที่ถูกโกงจะมาจากกลุ่มทางสังคมแบบไหน หรือสนับสนุนการเมืองแบบใดเลยด้วย
นี่ถือว่าเป็นการค้นพบที่น่าสนใจเลยเพราะในอดีต การศึกษาทางจิตวิทยาเคยเชื่อว่าพฤติกรรมต่อต้านสังคมมีเหตุผลได้จากทั้งอุปนิสัยของผู้ก่อเหตุจลาจลเอง อัตลักษณ์ทางสังคม และความรู้สึกถูกเอาเปรียบ
แต่ในการทดลองใหม่นี้เราจะเห็นได้ว่าปัจจัยด้านอุปนิสัย และอัตลักษณ์ทางสังคมนั้น แท้จริงแล้วแทบจะไม่มีอิทธิพลเลย เมื่อเทียบกับ ความรู้สึกไม่ได้รับความเป็นธรรมจากความเหลื่อมล้ำไม่เท่าเทียม
“เราพบว่าการใช้ความรุนแรงในคนหมู่มากนั้นไม่ได้เกิดจากคนบางประเภทเท่านั้น แต่เกิดจากสถานการณ์ แสดงให้เห็นว่าการโทษว่าการจลาจลเป็นผลงานของคนกลุ่มใดกลุ่มหนึ่งอาจเป็นเรื่องที่ผิด
กลับกันเราพบว่าความไม่เท่าเทียมมีผลกระทบโดยตรงและเป็นสาเหตุหลักต่อความขัดแย้งระหว่างกลุ่ม บ่งชี้ว่าการลดความเหลื่อมล้ำทางเศรษฐกิจอาจมีบทบาทสำหรับมากในการรักษาความปลอดภัยสาธารณะ”
ศาสตราจารย์ แดเนียล ซี. ริชาร์ดสัน หนึ่งในทีมวิจัยระบุ
ที่มา
royalsocietypublishing.org/doi/10.1098/rspb.2020.3091
www.ucl.ac.uk/news/2021/sep/predicting-riot-social-inequality-leads-vandalism-experiments
www.sciencedaily.com/releases/2021/09/210921195759.htm
